reconstructie van de archeologische opgravingen in Sobibor

Verbeelding van Sobibor 1943

Het ‘Vorlager’ met onder meer de villa van de kampcommandant, de onderkomens voor de SS en het wapendepot. Daarachter ligt Kamp 1.

Kamp 1 na opstand

De schoenmakerij (links) en de kleermakerij in Kamp 1 kort na de opstand. SS’ers houden de voorste barak nat met emmers water om even later het achterste gebouw in brand te steken.

OPDRACHT ARCHEOLOGIE – KAMP 1

Kijk het filmpje met archeoloog Ivar Schute.

Na een geslaagde opstand op 14 oktober 1943, werd Sobibor met de grond gelijk gemaakt en een bos aangeplant.
Ivar Schute heeft met een aantal collega’s een groot deel van kamp Sobibor opgegraven en op die manier de geschiedenis van het kamp weer zichtbaar gemaakt.
Het is nu aan jullie om met deze vondsten het verhaal van de mensen die er hun dood gevonden hebben, verder in beeld te brengen.

waterput

70 jaar na dato: opgegraven waterput in Kamp 1

OPDRACHT

Bij aankomst in Sobibor van de negentien treinen met Joden uit Nederland, werden de gevangenen opgewacht door zwaarbewapende Duitse soldaten en Oekraïense bewakers. Er waren ook Joodse dwangarbeiders die de gevangenen hielpen bij het uitstappen. Zij werden gedwongen om aan de vernietiging mee te werken. Ze woonden in Kamp 1.
Jullie gaan Kamp 1 onderzoeken.
Gebruik daarbij de onderzoeksvragen en aangeven bronnen.
Wanneer er nieuwe vragen bij je opkomen, noteer deze dan.
Noteer ook andere bronnen die je ontdekt.
Maak een kort verslag dat jullie kunnen presenteren aan de andere leerlingen.

VRAGEN

Wie woonden er in Kamp 1?

Wat voor werkzaamheden moesten de dwangarbeiders doen?

Wat weet je na het zien van het verhaal van Selma over
a. haar werk
b. haar vriend; wie was hij, wat was zijn taak
c. de manier(en) waarop ze probeerden te overleven

BRONNEN

Kijk het filmpje. Ivar Schute, archeoloog, vertelt over de aankomst van de Joden en de inrichting van Kamp 1 en Kamp 2.

In Kamp 1 (Lager 1) waren woonbarakken voor de Joodse dwangarbeiders (Arbeitshäftlinge), de keuken, de appèlplaats en werkbarakken, waarin de Joden allerlei werkzaamheden moesten verrichten voor de SS-manschappen. Er waren barakken voor de wasserij, verstellerij, strijkerij en bakkerij, en voor de kleermakers, timmerlieden en schilders.

VRAGEN (vervolg)

In Kamp 1 hebben de archeologen een waterput gevonden.

Hoe kon de archeoloog de waterput vinden?

Wat hebben de archeologen gevonden in de put?

Hoe kwamen die voorwerpen daar terecht?

Van wie is het naamplaatje dat in de put werd gevonden?

Waarom bestaat een militair identiteitsplaatje uit 2 identieke delen?

BRONNEN

Opgraving
Opgraving waterput
Opgraving waterput
Vondsten opgraving
Archeoloog Ivar Schute vertelt in dit filmpje (2018) over de vondst van de waterput in Kamp 1.
In de waterput werden de meest bizarre vondsten gedaan, zoals gouden vullingen. Waarschijnlijk zijn die er ingegooid door de Joodse dwangarbeiders, als vorm van sabotage, zodat de nazi’s er niets aan hadden.
Extra informatie: In Sobibor wordt alleen archeologisch onderzoek gedaan op plekken waar gebouwd gaat worden. Inmiddels staat er een nieuw museum, zijn er parkeerplaatsen, looproutes, et cetera. De waterput werd ’toevallig’ gevonden op de plek waar een monument komt ter nagedachtenis aan de opstand die in Kamp 1 is beraamd.
naamplaatje Eliazer Content

Bekijk  in deze reportage van Nieuwsuur ‘De geschiedenis van Sobibor-slachtoffer Eliazer Content’ het eerste korte filmpje vanaf 05:49 – 07:35

Plaatje-Eliazer

Tekstbron
“Het naamplaatje van Eliazer Content lag begraven in een dichtgegooide waterput. Anders dan bij de naamplaatjes van de vier kinderen ging het hier om een militair naamplaatje en was het dubbelgevouwen. Hoe voorzichtig Schute het ook probeerde, het plaatje gaf niet meer mee. Hij en zijn Poolse collega Wojciech Mazurek moesten de twee helften losbreken om te kunnen zien wat de inscriptie was. Aan de hand van het militaire nummer dat erop stond, kon het via het Veteraneninstituut gekoppeld worden aan de naam Eliazer Content, 24 jaar oud op het moment van zijn dood.
Voor de oorlog diende Eliazer in het Nederlandse leger, tot het leger in mei 1940 ontbonden werd. De vindplaats van het plaatje werpt een ander licht op hoe zijn laatste dagen of weken eruit hebben gezien. Tot nu toe werd aangenomen dat Eliazer Content op 2 juli 1943, de dag van aankomst in Sobibor, is gestorven. Maar dat klopt waarschijnlijk niet. Zijn naamplaatje werd gevonden in het kwartier waar de barakken van de dwangarbeiders hebben gestaan die werkten in het kamp. ‘Waarschijnlijk heeft hij een tijd als dwangarbeider gewerkt voor ook hij naar de gaskamers ging. Was hij niet geselecteerd om te werken in het kamp, dan kan hij daar niet geweest zijn.
Sterke mannen werden uitgekozen om een tijdje te werken tot ook zij vergast werden.’”

Eliazer Content

In Sobibor zijn duizenden vondsten gedaan waar nooit een naam aan kan worden verbonden.

Vaak wordt gezegd: Er zijn geen honderdduizenden mensen vermoord, er is honderdduizenden keren één mens vermoord.

In de volgende les ga je het levensverhaal bekijken van Eliazer Content >>