LES 1 – ARCHEOLOGIE

Introductie en bedoeling

In deze les maken leerlingen kennis met het archeologisch onderzoek op het terrein van Sobibor, en zien ze welke kennis dat onderzoek heeft opgeleverd over het kamp en de slachtoffers.
Leerlingen vergroten in deze les hun kennis over het vernietigingskamp Sobibor.
Leerlingen maken kennis met het werk van een archeoloog, en denken na over de betekenis van archeologisch onderzoek.

Werkwijze

1) Introductie. Met de homepage van het project op de achtergrond kan de docent het project inleiden:
Na de opstand in Sobibor op 14 oktober 1943 hebben de nazi’s het terrein met de grond gelijk gemaakt. Veel kennis over het kamp kwam vooral van overlevenden van de opstand en onderzoek door Jules Schelvis, die meerdere kampen en getto’s in Polen overleefde. Tien jaar geleden begon een Pools-Israëlisch archeologisch team een groot onderzoeksproject, waar later Nederland zich bij aansloot. Dit onderzoek heeft bewijzen geleverd voor eerdere verklaringen én veel nieuwe kennis opgeleverd.
In de komende lessen gaan leerlingen op verschillende manieren aan de slag met Sobibor. In deze les ‘Archeologie’ staan de vondsten centraal. In ‘les 2 – Levensverhalen’ volgen we persoonlijke verhalen. In ‘les 3 – Verzet’ wordt gekeken naar onszelf: wat nu?

2) Uitleg opdracht. De docent verdeelt de klas in zes groepjes. Op de website staat een tekening met zes vindplaatsen. Verdeel de plaatsen worden over de groepjes; elk groepje onderzoekt één vindplaats.

3) Uitwerking opdracht. Elke groep klikt op zijn vindplaats, waarna een nieuwe pagina met opdrachten verschijnt. Deze opdrachten verschillen per groep. Het kunnen opzoekopdrachten zijn, denkvragen en discussiepunten.

4) Korte terugblik. Elk groepje vertelt kort welke vindplaats ze hebben onderzocht en wat ze hebben ontdekt. Belangrijke vraag is: wat gebeurde er op die plaats in het kamp? Nadat alle groepjes hebben gepresenteerd, zijn de opbouw van het kamp en het hele vernietigingsproces duidelijk geworden. Vandaar dat de volgorde van rapporteren moet zijn:
• Perron
• Kamp 1
• Kamp 2
• Himmelfahrtstrasse en Kappersbarak
• Gaskamers en Massagraven
• Kamp 3, het Sonderkommando

5) Presentatie 3d-animatie. Deze 3d-animatie van Sobibor is gemaakt op basis van wat de opgravingen lieten zien. Aan de hand hiervan beschrijft archeoloog Ivar Schute in een korte film over de opbouw van het kamp en de opzet van de moordmachine. Laat deze beelden als afsluiting van Les 1 klassikaal zien: nooitvoltooidverleden.nl/animatie-sobibor/
(Wilt u de film downloaden? Neem contact op met Mirjam Huffener, info@lottyvefferfoundation.nl)

6) Afronding. Wat vonden de leerlingen van het korte onderzoek? Hoe hebben zij de virtuele rondgang door het kamp ervaren?

7) Vooruitblik naar volgende les. Een aantal vondsten wezen al duidelijk naar een bepaalde persoon, aan duizenden vondsten zal nooit een naam kunnen worden gehangen. Maar ook deze voorwerpen hebben aan mensen toebehoord.
Er zijn hier geen honderdduizenden mensen vermoord, er is honderdduizenden keren één mens vermoord. In de volgende les gaan we van enkele van deze mensen hun levensverhaal onderzoeken.