Himmelfahrtstrasse

Kijk het introductiefilmpje met archeoloog Ivar Schute.

Na een geslaagde opstand op 14 oktober 1943, werd Sobibor met de grond gelijk gemaakt en een bos aangeplant.
Ivar Schute heeft met een aantal collega’s een groot deel van kamp Sobibor opgegraven en op die manier de geschiedenis van het kamp weer zichtbaar gemaakt.
Het is nu aan jullie om met deze vondsten het verhaal van de mensen die er hun dood gevonden hebben, verder in beeld te brengen.

OPDRACHT

Het is precies bekend hoeveel Joden uit Nederland in Sobibor zijn vermoord . Ze kwamen met treinen uit Kamp Westerbork waar men nauwgezet transportlijsten bijhield. Over Joden uit Polen weten we veel minder. Zij werden vanaf het begin van de oorlog opgejaagd, in getto’s weggestopt, uitgehongerd. Tegen de tijd dat ze in Sobibor aankwamen hadden ze geen bagage meer… en geen hoop.

Jullie gaan de Himmelfahrtstrasse, de weg naar de gaskamers, en de kappersbarak onderzoeken.
Gebruik daarbij de onderzoeksvragen en aangeven bronnen.
Wanneer er nieuwe vragen bij je opkomen, noteer deze dan.
Noteer ook andere bronnen die je ontdekt.
Maak een kort verslag dat jullie kunnen presenteren aan de andere leerlingen.

VRAGEN

Aan het begin van het verborgen pad naar de gaskamers hebben archeologen dicht bij elkaar veel sleutels gevonden. De gevangenen hadden hun bagage en al hun kleding al afgegeven.

Wanneer raakten ze hun sleutels kwijt?

Wat denk je:

Wie heeft de naam ‘Himmelfahrtstrasse’ bedacht?

Waarom denk je dat sommige mensen de voorkeur geven aan andere namen, zoals Slangenpad of verborgen weg naar de gaskamers?

BRONNEN

Bekijk in de documentaire ‘Sobibór geeft na 70 jaar geheimen prijs’ het volgende fragment 04:56 – 06:55

Deze reconstructie van de Himmelfarthstrasse en de gaskamers is gemaakt nadat uit het archeologisch onderzoek bleek hoe het pad liep vanaf Kamp 2 (rechts) waar de slachtoffers zich uit moesten kleden tot aan de gaskamers (links). De vrouwen liepen via de kappersbarak (op de voorgrond) waar hun haren werden afgeknipt. De vondst van scharen, kammen en haarspelden geeft aan dat de kappersbarak niet ver van de gaskamers stond.

De nazi’s deden er alles aan om de bedoeling van het vernietigingskamp te verbergen. Kijk op de reconstructie hoe de verborgen weg liep. Let op de hoeken van de weg.

VRAGEN (vervolg)

Begrepen de Joden uit Nederland bij aankomst uit Westerbork waar ze terechtkwamen?

Waaruit blijkt dat?

BRONNEN

Kijk in ‘Sobibór geeft na 70 jaar geheimen prijs’ deze fragmenten 01:18 – 02:32 en 06:44 – 07:14

De Poolse Philip Bialowitz was 17 jaar oud toen hij in Sobibor aankwam. Hij werd tewerkgesteld, onder andere in de kappersbarak, en overleefde de opstand in Sobibor. In ‘Late gevolgen van Sobibor’ vertelde hij over de Nederlandse slachtoffers, hun verwachtingen over het kamp en de misleiding door de nazi’s.
Kijk vanaf 30:00 – 31:00

“Een Gestapo-officier heette de gevangenen welkom en legde uit dat ze vanwege kans op tyfus ontsmet moesten worden. ‘Maar voor u zich uitkleedt, raad ik aan een kaart naar huis te schrijven, naar uw geliefden, dat u op een mooie plek bent.’
De mensen klapten. Tot op het laatst realiseerden ze zich het niet (wat hen in werkelijkheid te wachten stond).
Dan gingen ze naar Kamp 3, waar de gaskamers waren. Eerder hadden ze al hun kostbaarheden afgegeven. Ze kregen een nummer toegeroepen waarmee ze hun spullen weer op konden halen. Zo ging dat in zijn werk, met uiterste precisie.”

Philip Bialowitz vertelde dat hij wel dichtbij de gaskamers was, in de kappersbarak, maar nooit iets kon of mocht zien. Hij hoorde wel geschreeuw en rook na een half uur de lucht van verbrande lijken.

Bekijk in ‘Sobibór geeft na 70 jaar geheimen prijs’ het fragment 09:00 – 09:40

VRAGEN (vervolg)

Kijk naar de fotobron en probeer een antwoord te vinden op de vragen:

Om wat voor soort sleutels zou het kunnen gaan? Van een huis, een kast, een kluis, van koffers?

(uploaden in Google Afbeeldingen en kijken of er vergelijkbare sleutels zijn.)

We weten niet van wie de sleutels zijn. Ze kunnen van elk Joods gezin zijn geweest, zoals bijvoorbeeld het gezin Frank uit Ochten.

Het hele gezin werd in Sobibor vermoord.

In Sobibor zijn duizenden vondsten gedaan waar nooit een naam aan kan worden verbonden.

Vaak wordt gezegd: Er zijn hier geen honderdduizenden mensen vermoord, er is honderdduizenden keren één mens vermoord.

In de volgende les ga je het levensverhaal bekijken van de familie Frank uit Ochten in de Betuwe >>