Gelderland – Sobibor

De provincie Gelderland is actief betrokken bij projecten om de herinnering aan het voormalige vernietigingskamp Sobibor in haar Poolse partnerprovincie Lubelskie levend te houden. Het begon in 2002 met het aangaan van een jumelage tussen de provincies Gelderland en Lubelskie, waarbij Gelderland aanbood Lubelskie bij te staan in het toetredingsproces naar het lidmaatschap van de Europese Unie. Dit als dank voor de hulp van de Poolse soldaten bij de Slag om Arnhem en de bevrijding van Gelderland.

Bij een eerste bezoek aan het terrein van Sobibor constateerde de delegatie uit Gelderland dat het dringend nodig was van deze plek een respectvolle herdenkingsplaats te maken. Respectvol naar de doden toe, naar de nabestaanden, naar iedereen die zich realiseert dat in Sobibor minstens 170.000 Joden zijn vermoord.
In samenwerking met de toenmalige directeur, Marek Bem, werd een masterplan geschreven waarin werd opgenomen: het afdekken van de asvelden, het creëren van een waardig herinneringscentrum en het plaatsen van informatiepanelen op het terrein. Om deze plannen te realiseren werd samenwerking gezocht en gevonden met Polen, Slowakije en Israël. Het Ministerie van VWS vertegenwoordigt Nederland.

Sinds 2007 wordt archeologisch onderzoek gedaan door Yoram Haimi (Israël) en Wojciech Mazurek (Polen). In 2013 voegde Ivar Schute (Nederland) zich bij hen. Dit onderzoeksteam deed de gruwelijke en opzienbarende vondst van de gaskamers. Gruwelijk, omdat niemand die dit gedeelte van het kamp gezien heeft, er levend uitkwam. Opzienbarend omdat de archeologie het bewijs levert dat er inderdaad gaskamers en massagraven waren.

Elk jaar nemen leden van de Provinciale Staten deel aan de herdenkingsreis van Stichting Sobibor; een reis die een onuitwisbare indruk achterlaat. Deze mooie traditie heeft geleid tot een grote betrokkenheid van Statenleden en daarmee van de Provincie Gelderland.

In de loop van de jaren zijn veel projecten gerealiseerd, te veel om hier op te noemen. Maar een mag niet onvermeld blijven: sinds 2013 nemen scholieren uit Gelderland deel aan de International Youthmeeting die gehouden wordt rond de 14e oktober, de dag waarop de roemruchte opstand in Sobibor plaatsvond. De deelnemers komen van deze reis terug als ambassadeurs. Zij zorgen ervoor dat het verhaal van Sobibor verteld blijft worden.