LEVENSVERHAAL – DEDDIE ZAK
Jullie hebben in de vorige les het naamplaatje van Deddie Zak gezien.
Wie was deze jongen?
Waar kwam hij vandaan, uit wat voor gezin?
Hoe is het afgelopen met zijn familie?
David Jacob Zak, geboren 23 februari 1935
Startpunt
In deze les ga je onderzoek doen, om te kijken wat er nog te vinden is over Deddie en zijn familie. Een goed startpunt is joodsmonument.nl; typ zijn volledige naam in, David Zak. De gegevens die je hier vindt zijn een goede start om verder te zoeken. Gebruik daarvoor de zoektips. Maak een zoekverslag, waarin je bijhoudt welke archiefsites je hebt bekeken. Ook kun je hier de gevonden bronnen plakken.
Wat het vinden van een plaatje met nabestaanden doet is goed te zien in dit filmpje van Andere Tijden over Lies Caransa-de Hond.
Wat vinden jullie:
– hoort het plaatje in Polen, waar het al 70 jaar is en gebruikt wordt voor educatie aan Poolse jongeren?
– hoort het in Nederland in een museum, omdat het iets vertelt over de Jodenvervolging in Nederland?
– of hoort het bij de familie?
Aan het einde van de les vertellen jullie de klas de uitkomst van jullie discussie:
in Polen laten of aan de nabestaanden overdragen.
Deddie was de bijnaam van David Zak. Hij was één van de kinderen die mee moest met het kindertransport uit Vught. Hij werd, net als de andere kinderen en volwassenen van deze twee treinen, op 11 juni 1943 in Sobibor vermoord, acht jaar oud. Deddie was het neefje van Liesje de Hond. Zij was een paar jaar jonger en dol op hem. Als kinderen waren Liesje en Deddie heel vaak samen, ze groeiden welhaast als broer en zus op in Amsterdam. Toen de Jodenvervolging begon, regelde Liesjes moeder voor haar een onderduikadres bij een collega. Zij was gescheiden en ging ervan uit dat ze in ‘het werkkamp in het oosten’ niet alleen voor haar dochter zou kunnen zorgen.
Maar voordat Liesje kon onderduiken, waren de overvalwagens al daar en werden de kinderen samen met ouders en grootouders naar de verzamellocatie van Amsterdam, in de Hollandsche Schouwburg, meegenomen. Liesje was nog maar vier jaar en werd zoals alle jonge kinderen in de tegenoverliggende crèche ondergebracht, om te wachten op transport. Deddie bleef in de Schouwburg met zijn familie. Uit de crèche werden via allerlei smokkelmethodes kinderen gered. Zo ook Liesje; verzetsmensen regelden haar ontsnapping en zo kon zij de oorlog overleven.
Kaart van de Joodse Gemeenten in Nederland; © Joods Cultureel Kwartier, Amsterdam
Bij jou in de buurt
Gelderland had voor de oorlog een grote en actieve Joodse gemeenschap.
Wat is er met hen gebeurd?
Ga op zoek in je eigen omgeving op deze kaart of Joodsmonument.nl.